CHAPI KHIH THÂTIH

Chapi khih India nata Myanmar râhri kiapâh , India râh chhôh liata a ypa châ ta, atahmâ no he ody dy rachhôh ta khih a sapa ama châ. Maluh rachhôh ama cha.

He khi he Marapa khih liata cha khih hlôpa py a cha aw, Chapi khih â vaw dua tawhta su hluhpi liata y ei ta, ama yna su lia maih chhao ta ‘Chapi’ tahpa pyly ta moh a phao lyma, he vâna heta, Chapi tahpa he su moh tlyma râh mo tlyma cha vei tahpa a palâsa kaw.

Chapi khih ta ‘Chapi’ tahpa moh a vaw phaona chhâpa he, Chapi khih avaw paduatuhpa Tha-ai Solo heta unawhpa Chapi he hnei ta, vadua chhih kawpata a unawhpa Chapi cha thi hata, Tha-ai Solo heta a unawhpa moh cha paphao pata a khih paduapa moh chata CHAPI tahpa ta a bipa a cha.

Chapi mo heta su nano nanopa liata khih vaw sa laih ei ta, cha ama khihsa laihna su nata moh zy cha he hawhna heta a cha.

SAPHE 1600-1660 AD : He daihti rachhôh liana heta Puhpa Tha-ai Solo heta, sôhthla tawhta khihchâ zoh ta, Saphe liata ama y. Saphe liana heta khih bei hnei mâh v’ei. He su tawhna heta Khaotlauh lâ amâ pasie.

KHAOTLAU 1660-1718 : He su liata ama y nona heta khih bei hnei leipata y pa cha a phapa ta ama pahno leipa vâta Beichai Fachhai he abei châta amâ la. Khachâ rakha ma ama y tawhta Beichai Fachhai paryhsa pata Napho Chozah he abei châta amâ la heih.He khai tawhta Zachei Zawtha chhao he abei châta amâ la heih hra.He su liata ama ynona heta Beichai Fachhai he thi ta,he su tawhta Pazao lâ ama pasie.

PAZAO 1718- 1740 AD : Pazao liata ama y nona heta Napho Chozah nata Zachei Zawtha zy he aryh thai âh kaw leip’ei ta, Napho Chozah nata machhie cha Thareby lâ amâ pasie haw.

THAREBAU 1740-1766 AD : Tharebau liata ama y nona heta, Zachei Zawtha ta su hro lâ ta amâ pasie saipa cha a palôh tlâh leipata Lainau Hiakha a pawla ta Chapi khih cha pahlei padia a chhuah ta, cha bie cha Imau Vautu, Napho Chozah puhpa heta vaw pahno ta, Napho Chozah hnohta a Masia kapa naoh sei kawpa cha Lainau Hiakha pie awpata za chho ta, Masia naoh cha Lainau Hiakha cha kaw pie ei ta, cha nona cha ta Imau Vautu chhao kha ta Zachei Zawtha hmo â chhuahpa cha a kholeizie palâsa hra ta, he vâna heta Zachei Zawtha cha hmo âchhuahpa cha ngâh khao leipata â sy ha. Chavâta Chapi khih cha pabohsapa ta a y haw. He su tawhna heta Chauku lâ amâ pasie.

CHAUKU 1766-1795 : Chauku liata ama y nona heta byhna to kaw ei ta, khihsa tôhtu lâ amâ tivy kaw pata pahnopa a châ. Chyhsa riaphapa nata sopa, a pachyhtlâh a châpa ama pua hluh kaw. He su tawhna heta Beinô chava chaka pata atahma ta ama yna rachhôh liata Mawreitha lâ amâ pasie heih. Chauku liata ama y nona heta Napho Chozah he thi hata, a sawnah Kilai Chozah nata Vabi Chozah zy amâ bei heih.

MAWREITHA 1795-1797 AD : He liata y parei leipa ei ta, su ryhpao hropa thlai tlua ei ta, Fachhai lâ amâ pasie haw.
FACHHAI 1797-1800 AD : He su liata ama y no heta, Hlaipaohpa he Kôpu lôkâh liata y ei ta,Thlâtlâh chariah chi vâta ama za dy.He su tawhta Khirakhih lâ amâ pasie haw.

KHIRAHKHIH 1800-1860 AD : He su liata ama y no he ama khihsa a i- cha ta, chyhsa sohpa , riahphapa nata thatlôpa hluhpi ama y. Byhna chhao ama to kaw.Atahma taih (2010) ta ama o hmo parohpa su nata sadô theilâpazy chhao hmô theipata a y.He su tawhna heta Beinô haosa Pasei liata ama y heih.

PASEI 1860-1870 AD : He su liata y parei leipa ei ta Riachhi by la thlai ta ama pasie.
RECHHI BAU 1870-1877 AD : He su liata chhao y parei leipata Sacho lâ amâ pasie heih.
SACHO 1877-1877 AD : He su lia chhao y parei leipa ta Pemai la thlai ta ama pasie.

PEMAI 1877-1878 AD : He su lia chhao he y parei leipa ta Tichhei khih la ama pasie ha. Daihti rei leipata y ei tah amâ pasie lilaw thlâh ha tyhpa he yna su ryhpaohpa ama tlua lymapa vâta a châ pata â lâ.

TICHHEI KHIH 1878-1888 AD : He liata ama y nano heta ama bei nahzy a baokha awpa t Neilei Chozah, Ngiaphiapi liata a ypa cha ama kaw la. Ano he sa palaih ama paniesa hra.He su tawhna heta Thieheko tlâh lâ amâ pasie.

THIEHEKO TLAH 1888-1906 AD : He su liata ama y nona heta Kilai Chozah nata Vabi Chozah zy he thi ha ei ta, Neilei Chozah ta abei châna apatu heih. He su tawhna heta atahma ta ama yna Lômâtlâh lâ ama kaw pasie.
LÔMÂTLÂH (eikhana ) 1906-1918 AD : He su liata ama y nona heta Neilei Chozah he thi ha ta, Rachi Chozah â bei heih.He su tawhna heta Ravaw khih lâ ama pasie.

RAVAW KHIH 1918-1922 AD : He su liata daihti chyuta y ei ta, ama khih parohpa lâ amâ lie lilaw ha heih.

LOMATLAH (ei nona) 1922-1933 AD : He su tawhna heta Maro by la ama pasie heih, chahrasala y parei v’ei .

MARAO BY 1933-1935 AD : He su liata y parei leipa ei ta, Lômâtlâh pyly ama kaw lie heih.

LOMATLAH (ei thohna) 1935-2010 AD : He su liana heta atano 2010 -pa taihta ama pahrâ pazao lyma haw. He su liata ama y chhôh heta sapa nata thlahpa liata byhna thata to ei ta, châ athaipa chhao ama pua hluh kaw. Sapa nata thlahpa liata chhihthatuhpa chhao hluhpi ama pua haw.

Rachi Chozah heta abei chhâna daihti ko 1953 taihta abei châna patu ta, he khô lâ ta khih ryureina cha Village Council ku liata a y ha bâ. Village Council President hmiatuachaipa cha Puhpa Chhote Solo a cha.

Village Council sano Chapi 1 nata Chapi 11 ta pachhaihpa a cha.Cha tawhta kô reileipa ko 2010 liata Village Council sâkha pie baichha heihpa châ ta, atahma cha Village Council sâthôh, Chapi- 1, Chapi -11 nata Chahpi -111 ta pachhaihpa a vaw haw.

C.Chehnei, Chapi.