Kahrie Tlâh (Hlichhy-Hly âh nyuna lôkhaoh) tlyna Report

Kahrie Tlâh (Hlichhy-Hly âh nyuna lôkhaoh) cha date 4.6.2014 pa nohta Art and Culture Department liata ahriapa staff zy, NSV liata ahriapa zy, Deiva (Mara Daily Newspaper) Editor nazy chhao ta he su he tlypa cha ta, he ary liata nothlapa palasapa zy he, Kahrie Tlâh tly nota ama lapa a châ.

MAWHRO KHIH THÂTIH CHYUPA

Maw hro Khih he Kô 1926 pa liata Khih paduapa châta. Chapi tawhta Khihchâ azohpa ama châ.Khahlâta cha a tahmâ tah ama yna su ry liata khih vaw sa tua ei ta, Ody 16 chhi ta khih ama vaw paduapa ama châ. He tawhta kô 1960 liata Khihluh lâ amâ kaw pasie heihpa a châ. A tahmâ he ody 104 ama châ.

1

VAHÂPI KHIH HMO

Vâhâpi khih hmo he Mawhro tawhta Chapi PWD Lapi a chhihpa ta Km 3 ra chhôh Kahrie tlâh ry liata a ypa a châ. He Vâhâpi Khihmo lia na heta, ama ohmo ama chaona zy, Lôphei ama paraina nata Thlâsu zy a tahmâ taihta hmô theipa ta a y. Vaha khih he Kô 1647 chhôh ta ama vaw y hapa hawhta pahnopa a châ.He liata ama y no he Ls.Hly-ah nata St.Hlihchhy chhao ama daihti a ô-pa achâ.Hlihchhy nata Hly-ah he ama reina dah ta cha ama chyta tawhta apakyhpa hawhta rei ei ta, ama vaw satlia –laihsa tawhta chanô-chapaw kyhpachâna ta kyh amâ vaw pachâpâ hapa achâ.Hlihchhy he hârapa –nô nata paw chhao ahnei khaoleipa, khihsa riethei kawpa châta, Hly-âh deikua bei chi, khihsa theipa nata nôpaw liah-ôhpa saw, châ ta, ama pôhraoh nata hmi deikua pha kaw rairie ta, amâ phuh kaw.Hlihchhy duasu cha Hly-âh nô nata paw châta cha I achhih tu tlai vei,anodeikua Hly-âh cha kyhpachana liata amo chao ha tlôh ta, anô nata paw pachâna cha ahlykhei thei khao vei,anô nata paw ta cha Lauchei beipa lâ dyh pachasapa ama khoh ha vâta achâ.Chavâta ama khih luh Kahrie tlâh lâ he no sari tlai amâ vaw nyupa a châ.

VAHAMO OHMO LÔ PARYHPA

VAHAMO OHMO LÔ PARYHPA

HE RAMAWH (ARIH) HE VAHAMO TAH AMA LOPA ACHÂ

HE RAMAWH (ARIH) HE VAHAMO TAH AMA LOPA ACHÂ

VAHAPI BEI THLÂ KEIKAWH

VAHAPI BEI THLÂ KEIKAWH

 

LÔ ADAOPA HLICHHY NATA HLY- ÂH AMÂ TYUNA

Kahrie tlâ he Marapa râh liata tlâh âsâh chaipa a pazipa a châ tarawpa ta, Marapa râh liata cha tlâh mopathâpa nata thâtih a hnei hlu chaipa tlâh a châ. He tlâh he ft 6329 âsâhpa châ ta, he tlâh liana heta Hlichhy nata Hly-â cha ama khih tawhta arâpata ama nyu,cha daihti liata khih lâ he ama reihkah nata ama pyuryzy nahthliepata he su liana heta amâ tyu tyh. Mohmia râhpâh pasaina aryhpaoh kaw ta, amâ tyuna chhao âryhpaoh kaw.Ary lâ tawhta akaw lâ thei leipata, a chô lâ tawh deikua cha reihkah nata pyury â thei khai thlyu aw. He lô he lôlai kawpa âtyuhpa châ ta, he lô chô liata lô avaw tuapa –lôdaopa , abyna thaby tawhta tliepata ft 8 rachhôh sei ta, akawna lâ deikua ft 2 rachhôh achâ aw.

Vâhâpi khihparoh pa tawhta, 800ft rachhôh âsâhpa liata he Lôdaopa he y ta, he Lô âdaopa he mathilâ tawhta âsâh kawta, atyuhpa chhao hmô thaipa cha vei.. He liata alô âtyu nawpa phakawpa sano 2 âpatlâh pata y ta, ahnota liata Thokôpa pyuh ta, cha tho cha ahnieh/ achhai n’awpa pha kawpa a châ. He he khih lâ reikah nata pyury zy nahthlie pâpata amâ tyu tyhna a châ ama tah.

5

KHIH LÂ PYURY AMA NATHLIENA BYPA LIATA TYUNA LÔ SANO

KHIH LÂ PYURY AMA NATHLIENA BYPA LIATA TYUNA LÔ SANO

 

LÔKHAO AMÂ PAKYHNA (CHHUAPU)

Lôâdaopa tawhta 6 mt. â hlapa ta kaw kiah heihpa ta, Hlichhy nata Hly-âh amâ pakyhna lôkhao cha a y. He Lôkhao he 3Ft akawna lâta châta, Aseihna lâta cha 12 Ft rachhôh a châ aw. He Lôkhao liata Lahua he puhpa Tlâchai Zyhno ta, kô 1972 liata la ta, Zyhno lâ phao awpa a chhuah ta, âhritu hapa vâta he lôkhao tawhta ½ Km khophie âhlapa liata asoh. Art & Culture Department ta âhawna hawhta Puhpa Tlâchei chhaota a sona su liata la awpata châhvâ lâ ama siena daihti liata zi awpa aparyhsa. He lôkhao he Zyhno mo ta cha, ‘Chhuapu’ ama tah. He chhuapu e Lôkhao hmeiseihpa hawhta châ leipa ta, châsala a yna su he, chakâ râh châta sao daihti liata chhao adâ theipa châ vei.Lyuhua ama hmôpa he pangiasana dâhta cha amâ riena su cheingei châ lei p’aw ta, Hly-âh thaisana daihti liata ama lyuhua a chei ta aziapâna siesaipa achâ thlyu aw.

7

VÂHA VAH TIKHAO

Chhuapu Lôkhao tawhta apheipâ pata 50 Mt rachhôh a châpa liata vâhâ vah vaw y ta, he liata, Hlichhy nata Hly-âh Tikhao y ta, Tikhao tawhta 20 Mt â hlapa tawhta, chholâ Lôkâpa a parai khai hata, arylâ chhao cha hawhta pyly a châ hra. He Tikhao tlô n’awpa ta lâpi sakha ngâlâh y ta, he tawhta ngâlâh ta Hlichhy nata Hly-âh Tikhao he tlô theipa a châ. He tikhao he feet kha nata khophie âpahlôhpa châ ta, feet kha hlei âthuhpa a châ. He Tikhao he cha daihti nota cha, ti puatlâ leipa ta, he tikhao tawhta machha lâ 3 Ft rachhôhpa liata ti pahna ta, heta mopata cha, pahno theipa châ leipa ta, mohpasiapata ti apahna tahpa hmô theipa a châ.He ti pahnapa he Tikhao liata zaloh ta, Tikhao ti he bie ta, khôpathlah hlei vei, eima dopa tlyma, eimâ sipa tlyma a cha khiatala, buakha ta abie thlâh hei tlôh. He Tikhao ti he Lôkâhpa tawhta a puapa a châpa vâta ati chhao apahâh ngâsâ.

8

AMÂ NYUNA LÔKHAO

Hlichhy nata Hly-âh Tikhao tawhta nochhi lâ 20 Mt rachhôhpa liata amâ nyuna Lôkhao y ta, he Lôkhaoh he, Chyhsa pano a rietheina a châ. Achôkhu lô cha Ft 3 âsâhpata avaw khuthlu ta, ft 7 rachhô seipa nata 3 Ft rachhôh kawpa a châ hra. He su he lôkâpa ry châta, a su aryh kaw ta, hlâno chariah chakei chhâ liata cha a nyu n’awpa lôkhao pha kawpa tlai a vaw châ. Achhâpa cha a chô lâ ta, lôkâhpa ta aparai khai hata, chyhsapa nata Râhsa zy siethai awpa châ leipa ta, arylâ chhao ta, Lôkâpa Ngazo sâh kawpa ta a parai heihta, Chhuapu tawh ngâlâh ta he su he vaw tlô thei awpa a châ.

9